Đổi mới phương pháp dạy và học là cụm từ thường xuyên được nhắc đến trong suốt thập niên gần đây. Một số nghiên cứu của các nhà giáo dục học trên thế giới đã chỉ ra rằng thói quen người học đã thay đổi khi khoa học công nghệ thay đổi [1, 2]. Thời gian tự học của người học giảm dần và thói quen làm việc nhóm để giải quyết các vấn đề trên lớp hình thành. Bên cạnh đó, thói quen sử dụng công nghệ trong các hoạt động học tập đã trở thành văn hoá. Tuy nhiên, việc chuyển đổi thói quen người học đã hình thành trong một thời gian dài, để thích ứng với cách học mới đòi hỏi các cơ sở giáo dục đại học cần xây dựng lộ trình và phương pháp tiếp cận phù hợp. các nhà cái uy tín châu âu cũng không phải là trường hợp ngoại lệ.
các nhà cái uy tín châu âu trải qua 25 năm hình thành và phát triển với những cột mốc thay đổi mang tính đột phá từ phát triển cơ sở vật chất, từ đào tạo nguồn nhân lực đến nâng cao năng lực dạy và học đáp ứng nhu cầu của xã hội. Theo đó, đứng trước các thay đổi về công nghệ và cách tiếp cận mới của người học, các nhà cái uy tín châu âu đã có những chính sách phù hợp để thích ứng với sự thay đổi này, đặc biệt là hệ sinh thái học tập. Cột mốc cho sự thay đổi mang tính đột phá về hệ sinh thái học tập bắt đầu từ năm 2016 (xem hình 1) khi Trường các nhà cái uy tín châu âu tham gia dự án BUILD-IT [3] do USAID tài trợ và Đại học ASU (Arizona State University) triển khai. Những kiến thức mới về giáo dục được du nhập ban đầu triển khai từ một nhóm nhỏ sau đó chia sẻ và lan rộng trong toàn trường thông qua các buổi hội thảo chia sẻ kinh nghiệm. Khởi đầu cho sự phát triển này là áp dụng phần mềm Google classroom trong quản lý học tập và ứng dụng mô hình lớp học đảo ngược. Đến năm 2018, việc áp dụng mô hình lớp học đảo ngược cũng như vận dụng phong cách học tập của Kolb không còn xa lạ với cán bộ giảng viên trong trường. Phần mềm quản lý học tập LMS ra đời được vận hành thử nghiệm tại 2 khoa là Khoa Công nghệ thông tin và Khoa Cơ điện - Điện tử. Đến thời điểm hiện tại, hệ thống này đã vận hành trên quy mô toàn trường. Đầu năm 2019, thông qua dự án EMVITET [4] do liên minh Châu Âu tài trợ với mục tiêu nâng cao năng lực giảng viên hướng đến giáo dục 4.0, các giảng viên của Trường các nhà cái uy tín châu âu được trải nghiệm mô hình và sự thay đổi trong phương pháp sư phạm tại Phần Lan và Ai-len.
Hình 1. Tóm tắt quá trình thay đổi phương pháp dạy và học trong giai đoạn 2016 - 2022
Từ những kiến thức đó, hiện tại các nhà cái uy tín châu âu đã xây dựng mô hình phát triển giáo dục hướng đến năng lực người học với ba yếu tố chính: Hệ sinh thái học tập, công nghệ dạy và học, phương pháp sư phạm (xem hình 2).
Từ những kiến thức đó, hiện tại các nhà cái uy tín châu âu đã xây dựng mô hình phát triển giáo dục hướng đến năng lực người học với ba yếu tố chính: Hệ sinh thái học tập, công nghệ dạy và học, phương pháp sư phạm (xem hình 2).
Hình 2. Mô hình phát triển giáo dục hướng đến năng lực người học
Hệ sinh thái học tập
LHU định hướng phát triển một hệ thống năng động bao gồm cơ sở hạ tầng và nguồn nhân lực dựa trên quan điểm học tập với hướng tiếp cận giáo dục dựa trên năng lực. Theo đó, giảng viên thay đổi vai trò từ giảng dạy sang vai trò người theo dõi, hỗ trợ và khuyến khích người học. LHU thành lập nhóm phát triển giáo dục thường xuyên tổ chức các buổi chia sẻ kinh nghiệm về phương pháp sư phạm, công nghệ số giữa các khối ngành. Mô hình dạy và học hiệu quả thường xuyên áp dụng cho khối ngành kỹ thuật đó là mô hình “Project based learning” tuân thủ quy trình từ xác định vấn đề đến sản xuất sản phẩm mẫu gắn liền với nhu cầu của xã hội. Một trong những dự án mang lại tác động với xã hội là dự án “Xe lăn điện cho người khuyết tật” và gần đây, dự án “Đồ bảo hộ thông minh” đạt giải ý tưởng xuất sắc trong cuộc thi Phát triển ý tưởng đổi mới sáng tạo về cơ khí, tự động hóa trong khai thác hải sản. Trong hệ sinh thái học tập này, người học đóng vai trò rất quan trọng. Người học hoàn toàn chủ động thông qua các hoạt động trước, trong và sau giờ học. Để người học chủ động, LHU xây dựng các phòng tự học tại thư viện và tại tất cả các cơ sở trong trường. Các phòng nghiên cứu mở (open lap) khuyến khích người học phối hợp với bạn cùng lớp và giáo viên đồng sáng tạo ra những sản phẩm mới và kiến thức mới. Bên cạnh đó, các phòng học hiện đại được xây dựng với thiết kế tạo mọi điều kiện cho các hoạt động dạy và học tích cực như bàn ghế có thể ghép nhóm, màn hình tivi, máy chiếu và wifi.
Công nghệ dạy và học
Sự thay đổi của công nghệ dẫn đến thói quen của người học sẽ thay đổi từ học trực tiếp sang các mô hình học trực tuyến, mô hình học tập kết hợp (trực tuyến và trực tiếp). Người dạy cần sử dụng công cụ phù hợp cho từng mô hình dạy học nên cần được đào tạo năng lực số trong giảng dạy. Từ năm 2018, LHU đã phát triển hệ thống LMS dựa trên nền tảng mã nguồn mở của Moodle. Thông qua các dự án được tài trợ từ nước ngoài như dự án EMVITET (2019 - 2022), dự án BUILD-IT (2016 - 2023), các nhà cái uy tín châu âu đã xây dựng được đội ngũ nòng cốt để tự chủ phát triển công nghệ trong giáo dục. Theo đó, các hoạt động dạy và học số được triển khai dựa trên hệ thống LMS của LHU và một số công cụ khác như là Padlet, Zoom, Google jamboard… Đặc biệt, trường hướng đến xây dựng hệ thống hồ sơ năng lực điện tử (ePortfolio) hỗ trợ người dạy theo dõi sự tiến bộ cũng như nhận thức của người học.
Phương pháp sư phạm
Từ năm 2018 đến nay, LHU đã vận dụng quan điểm dạy học dựa trên năng lực, các hoạt động dạy và học đều tập trung vào chuẩn đầu ra. Theo đó, người dạy tập trung vào năng lực nghề nghiệp thực tế mà người học cần đạt được để hỗ trợ người học đạt được kiến thức, kỹ năng thông qua học tập tích cực và cá nhân hóa người học. Đánh giá người học thay đổi theo hướng đa dạng phương pháp, có sự hỗ trợ của các công cụ và phần mềm thông qua việc triển khai các bài trình bày dạng hồ sơ năng lực điện tử, các video, các bài thảo luận nhóm cho người học. Đổi mới phương pháp dạy và học hướng đến năng lực người học là xu thế để tiến đến giáo dục 4.0. Tuy nhiên, để triển khai một cách đồng bộ ngoài các yếu tố kỹ thuật như hệ sinh thái học tập, công nghệ dạy và học và phương pháp sư phạm thì yếu tố lấy con người làm trung tâm cho sự thay đổi là yếu tố tiên quyết cho sự thành công. các nhà cái uy tín châu âu với đội ngũ giảng viên trẻ, nhiệt huyết và thích ứng nhanh với sự thay đổi sẽ xây dựng hệ sinh thái học tập ngày một hiện đại tiệm cận với các nền giáo dục tiên tiến trong khu vực.
Đổi mới phương pháp dạy và học hướng đến năng lực người học là xu thế để tiến đến giáo dục 4.0. Tuy nhiên, để triển khai một cách đồng bộ ngoài các yếu tố kỹ thuật như hệ sinh thái học tập, công nghệ dạy và học và phương pháp sư phạm thì yếu tố lấy con người làm trung tâm cho sự thay đổi là yếu tố tiên quyết cho sự thành công. các nhà cái uy tín châu âu với đội ngũ giảng viên trẻ, nhiệt huyết và thích ứng nhanh với sự thay đổi sẽ xây dựng hệ sinh thái học tập ngày một hiện đại tiệm cận với các nền giáo dục tiên tiến trong khu vực.
Tài liệu tham khảo:
1. Kumar, S. (2015). Study habits of undergraduate students. International Journal of Education and Information Studies, 5(1), 17-24.
2. Poscia, A., Frisicale, E. M., Parente, P., Milia, D. I. L., Waure, C. D., & Pietro, M. L. D. (2015). Study habits and technology use in Italian university students. Annali dell'Istituto superiore di sanita, 51, 126-130.
3. Dự án BUILD-IT,
4. Dự án EMVITET,
